Het is zondagochtend, de eerste van twee De Haardagen. Ik vraag me af of je dat met twee hoofdletters schrijft. Ik ben al vroeg in het park om sneeuwfoto’s te maken, de eerste en wellicht enige sneeuwdag. Binnen de Fotosoos Terwijde gonst het van de berichten, want het is nu of nooit en inderdaad blijkt het verdwijnsneeuw. Maar ik scoor mijn sneeuwfoto, zie de foto hieronder. Nadat ik die maak sluit ik voor de gezelligheid aan bij de buzz van de ochtendploeg. Dit is een van de redenen dat ik me aansloot bij de zaalgidsen van De Haar: onderdeel zijn van een groep mensen die de neus dezelfde kant op hebben. Met Maud overleg ik over het fotoboek dat ik ga samenstellen over het leven van de vrijwilligers op De Haar.

Maar dan heb ik nog best veel tijd over, en op aanraden van zaalgids Wilma ga ik naar restaurant Laverie aan het Stalplein. Zij beveelt me de garnalenkroketten aan en mijn hart springt op als ik zie dat ze hier ook madeleines maken. Die worden helaas niet op tijd gebakken, en de garnalenkroketten pas om half twaalf. Dus besluit ik achter een Platte Witte (flat white) gezeten te wachten tot die klaar zijn. En het is dus tijd voor een snackrecensie. De bediening is alvast prettig. Net nadat ik plaatsneem, concurreren twee jongedames om mijn bestelling. Het is namelijk niet druk. De jongedames zijn aardig en voorkomend dus dat zit alvast goed.

Ik proef de garnalenkroketten (best wel fors, jumbo formaat zou ik zeggen) volgens het smaakpalet uit Receptloos, een kookboek voor improviserend koks. Zuur, zoet, zout, bitter en umami. Umami is de moeilijkste. Het is een smaak die zoet en zout versterkt en op de tong zitten specifieke papillen die deze smaak proeven. Umami zit in tomaat, vlees, erwten, belegen kaas, zeewier en champignons. Ook in garnalenkroketjes? Ik heb nog een kwartiertje om alles op te eten met grote kaak- en lipbewegingen, zodat alle papillen goed hun werk kunnen doen. De garnalenkroketten zelf zijn vol (umami), zoet en zout (niet teveel, dus de kok heeft zijn basis goed op orde). Er zitten twee bruine boterhammen bij, gefrituurde peterselie (echt een vondst, want dat geeft een extra bittere bite) en limoenmayonaise. De mayonaise is heerlijk fris, maar als je er teveel op doet, verdwijnt de zoete en vissige smaak van de garnalen een beetje, dus wees daar zuinig mee. Maar nogmaals, weer een mooie vondst. En dan mis ik iets. De boter! Gelukkig is het nog steeds niet druk, en de serveerster maakt duidelijk dat als ik dan graag boter wil, ik het kan krijgen ook. Dat laat ik niet op me zitten, want het hoort er gewoon bij. Ik laat haar dit minzaam zien op het menu. De boter voegt eerlijk gezegd niets extra’s toe, behalve dat boter eigenlijk alles lekker maakt (het grote dirty secret van de Franse keuken, trouwens). Dus eigenlijk had ik zonder gekund. Voor de garnalenkroketten, inclusief de prettige bediening, kom ik op een 8-plus. Prettig volgebuikt vang ik mijn middagdienst aan.

En ja, dan ben ik er maandagochtend alweer, dit keer om met zijn twaalven de kerstversieringen af te bouwen. Dat is geen goed Nederlands, maar afbreken klinkt ook weer zo destructief. Ontmantelen en opbergen lijkt me beter. In alle vroegte staat er een grote leasebak voor het hek. Ik spreek de man erbinnen aan. Hij komt vandaag de rookmelders in het kasteel inspecteren. Omdat dat zo buitenissig is, klinkt het geloofwaardig. En hij lijkt niet te weten wat te doen om er op een andere manier in te komen. Ik laat deze gewetensvolle arbeider dus maar binnen. Als ik zelf onderweg ben naar het kasteel, rijdt er nog een auto langs. Hoewel deze automobilist zelf een pasje heeft, groei ik nog steeds in mijn rol van politieagent. Ik vraag hem wat hij komt doen. Twee auto’s op een dag door het park, dat is wel wat veel, denk ik pedant. Hij zegt dat hij het hoofd van de technische dienst is en hier al 24 jaar werkt. Ik kleur dieprood, maar door de kou en de duisternis valt het hopelijk niet teveel op. Ik steek mijn hand naar binnen en stel me voor. Hij zegt dat ik mijn werk serieus neem. Ja, iets te, denk ik. Ik laat hem weten dat de technicus er al is. En dan is het tijd om samen met Gerda de kerstboom in de winkel te ontmantelen. Daar zijn we al snel mee klaar en onder het genot van koffie en koek babbelen we allemaal nog naar hartenlust na. Wat een team!

Deze kerstvakantie besluiten Cornelia en ik last-minute twee nachten in Maastricht door te brengen. We slapen in de Green Elephant, een hostel met een spa. Nadat ik geboekt heb, schrik ik. Het heet een hostel en er blijken ook slaapzalen te zijn! Is het een opvang voor verslaafde daklozen? Nee, het is een hippie-dippie design hotel met veel vega keuzes en een sauna (zwembroek moet mee). Veel te duur voor de gemiddelde zwerver. Dat valt weer mee. De net niet bedorven voorpret is het allerleukst. Ik koop een boekje over de stad en die schijn je in drie wandelingen wel gezien te hebben. De mensen die ik vertel over onze reis zijn er allemaal weleens geweest, maar allemaal heel kort. Ik ook. Dat is al lang geleden en ik herinner me een taxichauffeur die zei dat de Maastrichtenaren erg op zichzelf zijn en dat je er niet tussen komt. Dat is blijven hangen in mijn hersenen en hun moeilijk te volgen taaltje maakt het natuurlijk niet makkelijker om met hen in contact te treden. Maar om daar nou met een rugzak vol vooroordelen heen te reizen … Dus we gaan gewoon, de treinreis duurt bijna twee uur, dus we kunnen lekker lezen en gin rummy spelen.

Het hotel heet de Groene olifant en de planten hebben het er knap moeilijk. Veel hangen er slapjes bij en slechts de taaie soorten (sansevieria, klimop) krijgen een kans in deze kleine donkere jungle. De menselijke maat lijkt leidend en kamer 11 is dit weekend onze maat. Een laag bed, een stoel, een open kast met twee planken en ophanghaken aan de muur. Krapjes allemaal, maar we zullen hier toch niet veel zijn. De eerste nacht blijkt er bovendien boven ons een gezinnetje te bivakkeren dat wandeltochten maakt in de omgeving met hun twee drukke zoons van zo’n 8 en 10 jaar oud. De mannetjes klossen met hun wandelschoenen vrolijk over de vloer en hoewel we vroeg naar bed gaan, slaap ik als lichte slaper dus pas laat. Cornelia slaapt altijd en overal wel. Het is mistig in Maastricht en dat levert prachtige foto’s op.

We bezoeken zaterdag het Bonnefantenmuseum, dat veel religieuze, moderne en klassieke kunst bevat. Maar omdat we het Centre Céramique al hebben bezocht (schitterend gebouw met het Maastricht museum en de bibliotheek erin), worden we al snel moe van de overvloed aan zintuigelijke indrukken. Het Bonnefanten kent geen duidelijke structuur en de collectie ook niet – het is een kwestie van dwalen en hopen dat je alles hebt gehad. De directeur van het museum kan in de inleiding op de plattegrond niet veel anders doen dan zoveel mogelijk alles opsommen wat ze in huis hebben. Enthousiasme en een duidelijke visie ontbreken. Wij verzinnen zo’n visie: Faith and Passion, geloof en passie. Dat vat het heel aardig samen. Tijdens de wandeling terug komen we ook veel prachtigs tegen, onder andere de muur met graffiti hiernaast. Ook echte kunst wat mij betreft.

Zondagochtend wandelen we al vroeg door Maastricht en de stad ligt er mooi bij. De kerkklokken luiden, dat is zo’n beetje alle geluid. We vangen een glimpje van de St. Servaas op en branden kaarsjes voor onze overleden ouders. We lopen langs een Chaizaak, met allemaal smaakjes bubbelthee. Met grote letters staat er op het raam: Get social with us, met de logootjes van de diverse sociale media erachter (zie hierboven). Maar de sociale media zijn helemaal niet zo sociaal. Eerder geven ze een vertekend beeld van onze levens en zijn ze een platform voor gescheld en complottheorieën geworden. En maar liken, jongens. Als het mijn theezaak zou zijn, zou ik zeggen: kom gezellig binnen, hier werken echte mensen die je waarderen. Het fotografiemuseum aan het Vrijthof is erg intens, met een tentoonstelling van Joseph Rodriguez, die veel aan de zelfkant van grote steden heeft geleefd en dat met veel vertrouwen van de inwoners heeft vastgelegd. De meest schokkende foto, een vader die zijn jonge dochter uitlegt hoe een pistool werkt, neem ik hieronder op (hopelijk is dat OK, Joseph). De moeder kijkt vriendelijk lachend toe. Verschrikkelijk.

Natuurlijk bestellen we zondag ook een echte Maastreechse vlaai om mee te nemen naar huis, waarbij we de keuze hebben tussen abrikozenvlaai. Ik kies na veel wikken en wegen uiteindelijk toch maar voor de abrikozenvlaai. Maastricht: de moeite waard.

Al een tijdje heb ik zin om over waarden te schrijven. Ik heb dat altijd interessant gevonden en heb er onlangs veel over gelezen. Eerst een waarschuwing: normaal houd ik dit Siblog kort, maar jullie moeten nu wat meer woorden tot je nemen. En dat is soms lastig voor de denkende mens die steeds meer Homo Videns wordt (zie verderop). Hoewel ik oorspronkelijk van plan was geen foto’s te plaatsen, heb ik toch een paar abstracte foto’s toegevoegd die ik gisteren tijdens de St. Maartenparade in Utrecht maakte (Utrecht, een stad waar D66 en groen Links de dienst uitmaken, een stad waar ik van hou, met een groot sociaal hart). Hopelijk halen jullie het tot het laatste woord (rijkdom) of het laatste plaatje, een foto met bewegende camera.

Ik wil het graag hebben over een eeuwenlange waardencrisis die te maken heeft met bepaalde dominante waardeoriëntaties. Waarden zijn wat mensen (jullie, hullie, jij en ik) belangrijk vinden. In het boek van Andreas Kinneging (aparte naam, fantastische schrijver, lees hier een recensie) wordt in ruim 600 pagina’s duidelijk gemaakt dat we de laatste 2500 jaar drie belangrijke waardeoriëntaties aan en in ons voorbij hebben zien trekken: de Europese traditie, de Verlichting en de Romantiek. De Europese traditie is de oudste en gaat terug op het Christendom en de Grieken. Deze waardeoriëntatie gaat ervan uit dat de menselijke begeerten in evenwicht moeten zijn met het verstand en de wil. Er zijn bepaalde dingen die je wel of niet hoort te doen omdat het bijdraagt aan een betere samenleving en betere mensen. Er is moreel besef, maar het is in deze traditie ook weer niet altijd gemakkelijk dat ook tot uitdrukking te brengen.

Dat is veranderd sinds het tijdperk van de Verlichting (pakweg de negentiende eeuw), waarbij Kinneging zich afvraagt waarom het in hemelsnaam Verlichting is genoemd. Dat heeft wellicht te maken met de opkomst van de moderne wetenschap die ons verlichting zou hebben gebracht. De belangrijkste stelregel van de Verlichting is de individuele vrijheid je begeerten te vervullen. Begeerten zijn volgens deze oriëntatie niet te temmen en moeten dus losgelaten worden. Het verstand (de wetenschap) staat in dienst van de optimale vervulling van die begeerten. Een tweede stelregel van de Verlichting, gelijkheid, legt wel beperkingen op aan de individuele vrijheid. Omdat iedereen individuele vrijheden heeft, is regel 2 dat je niemand mag schaden in het najagen van zijn eigen begeerten: het schadelijkheidsbeginsel. De Verlichting heeft geleid tot ongelimiteerde groei, winstmaximalisatie, het uitputten van aardse bronnen en het uitbuiten van onderklassen. Daar zijn talloze voorbeelden van en die geeft Kinneging ook. Een eigen voorbeeld: de nieuwe president van de Verenigde Staten van Amerika is de ultieme pendant van de Verlichting: een hyperkapitalist, een seksueel roofdier, een egoïst, een cola zero en hamburgers verslindende beelddenker. Zijn programma houdt meer groei in voor hemzelf, voor de VS, ten koste van de aarde. En zoals zoveel anderen: een morele idioot.

De tweede belangrijke stroming is de Romantiek die het unieke van het individu en de cultuur en natuur benadrukt. De stelregel is dat alles en iedereen uniek is en niet te herleiden tot algemene categorieën of soorten. Leidend in de Romantiek is het gevoel: als het goed of passend voelt, dan is het ook goed. Het verstand speelt een ondergeschikte rol. Er zijn allerlei verschillen en overeenkomsten tussen deze drie waardeoriëntaties, maar koop en lees daarvoor het boek van Kinneging (De onzichtbare maat) maar. Waarschuwing: het is een pil, en er is geen TikTokfilmpje van. Kinnegings oplossing lijkt een terugkeer naar de Europese traditie, en daarom wordt hij gelabeld als conservatief. Ik begrijp hem wel, maar ik denk dat we een andere oplossing nodig hebben.

En passant noemt Kinneging ook nog het boekje getiteld Homo videns (de kijkende mens), geschreven door Giovanni Satori. Dat gaat over de gevolgen van de beeldcultuur voor ons denken. Ik heb het ook gelezen. Verontrustend, want door het beperkte gebruik van taal in de beeldcultuur (televisie, internet) wordt ons redenerend vermogen en denken ernstig aangetast. Zo gaat uiteindelijk ook de democratie verloren. Helaas is dat iets wat we nu overal om ons heen zien: ontlezing, beeldbubbels, versimpeling, en schreeuwers met holle woorden aan de macht. [Aldus een lid van de linkse elite, want daar hoor ik zo onderhand bij.] Met de functies van niX, Tjoeptjoep (dit woord heb ik geleend van mijn collega-zaalgids Jène), Feestboek, KipzKop, en Netnix zijn mensen verslaafd gemaakt aan het (bewegende) beeld en hebben ze zich afgekeerd van het boek en andere langere teksten. Daarmee gaat dus ook het zorgvuldig argumenteren en kritisch denken verloren, betoogt Satori. En de kwaliteit van de democratie. Trump is de verpersoonlijking van deze beeldcultuur, waarbij het hem helemaal niet kan schelen wat hij zegt. Taal is voor hem een vorm van theater om indruk te maken. Maar het geldt ook voor de leiders die voortgebracht worden door politieke partijen: zonder beeld geen boodschap. Beelden worden bepalender. Zo is er een beeld van een migratiecrisis uitgeroepen die helemaal niet bestaat, waar een derde van het electoraat achteraan is gaan lopen. De minister die hierover gaat, snoeit alvast in haar begroting, zodat er geen geld meer is voor migranten en er zo een crisis gecreëerd wordt. De crisis wordt als beeld gelanceerd en waar gemaakt. Dit wordt vaak niet goed begrepen door mensen die KipzKop filmpjes zitten te bekijken. Ik zou ze niet dom willen noemen, eerder misleid en vervormd door hun honger naar beelden, die voor hen de waarheid zijn geworden en die ze alsmaar bevestigd zien in hun webbubbels. Dus alles is niet alleen maar de schuld van Wilders en Trump, maar zij maken er wel handig misbruik van.

Hoe verhoud ik me daartoe? Er is alle reden somber te zijn, want de voorbeelden van Kinneging over de dominantie van de individuele begeerte kan ik moeiteloos aanvullen. Ik zie zoveel consumentisme om me heen (kijk bijvoorbeeld eens naar dit KipzKop filmpje over een zogenaamde haul, waarbij je een berg waardeloze spullen krijgt van Shein, een Chinees fast fashion bedrijf). Of kijk naar de leugens in elke reclame: van ons product word je beter, koop het. Of kijk naar onze lieve aarde, die viezer en viezer wordt, en steeds onleefbaarder voor de mens. Of kijk simpelweg naar je eigen straat die vol met plastic ligt. De denkramen van de Verlichting en de Romantiek zijn tochtig geworden en het politieke en maatschappelijke klimaat is guur als deze november. Verstand en moreel besef zijn ver te zoeken. Toch ben ik optimistisch, omdat ik veel mensen ken die het hier niet mee eens zijn en op lokaal niveau actief zijn een betere leefomgeving te creëren. Dat probeer ik ook te doen: plandelen, buren helpen, galant en geduldig zijn in het sociale verkeer en eerder spullen lenen of tweedehands kopen dan ze nieuw aan te schaffen (het lukt niet altijd, maar ik probeer het). Het leven kan vriendelijk, eenvoudig, goedkoop en schoon zijn. Ik laat me niet meer zo snel ontevreden maken, en mijn onvrede dempen met spullen die ik toch niet nodig heb of die snel kapot gaan. Ik ben ook weer begonnen met boeken lezen. Ik had dat behoorlijk afgeleerd, omdat ik een tijd lang via sociale media veel korte snippers informatie tot me nam, in tekst en beeld. En uiteindelijk leidt dat alleen tot chaos in je hoofd, niet tot kennis of begrip. En dat laatste, daar kies ik momenteel voor. De wereld kan ik niet veranderen, met dictators aan de macht en nationale en individuele belangen als doel. Ik ga zelf wel wat doen. En ik hou nog steeds van onze met kleurrijke met graffiti bespoten olietanker Menselijke Aarde, die maar moeilijk te sturen is. Er zijn nog steeds veel wonderen, en veel mensen die het goede proberen te doen. Veel van die mensen kan ik tot mijn familie en vrienden rekenen. Dat is de echte rijkdom.

Vroeger was ik een fan van Belcampo. Hij heeft veel korte verhalen geschreven. Een daarvan heet Bladzijde uit het dagboek van een arts. Het gaat over een man die zichzelf opeet, omdat het zo vreselijk lekker is. Hij komt bij de arts met het verzoek hem te helpen zijn laatste arm op te eten, want dat kan hij niet meer zelf. Het opeten van mensen gaat een morele grens over, zeker als het andere mensen zijn. Kannibalisme is een flink taboe, al moet het soms, zoals de overlevenden van een in de Andes neergestort vliegtuig, die dode medepassagiers opaten om te overleven. En als het moet dan mag het.

Het eten van dieren is lange tijd aanvaardbaar geweest. Dat verandert. Het aantal vegetariërs neemt toe, en wij doen daar ook aan mee. Wij zijn meer flexitariërs en proberen te minderen met vlees. Dat lukt heel aardig want vleesvervangers en paddenstoelen zijn ook lekker en voedzaam. Af en toe eten we nog weleens pasta di papa, met spinazie, boursin en hamblokjes. Ik heb wel vleesvervangers geprobeerd, maar men lust het hier niet.

En dan dient zich een andere groep levende wezens aan. Op een zekere zondagochtend rep ik me naar Kasteel de Haar. Het is nog koud als ik op mijn racefiets stap. Ik neem een iets andere route dan normaal want ik heb tijd. Ik ruik vers gemaaid gras. Heerlijk, denk ik. Het voert me terug naar onze vakanties op de boerderij bij Bathmen. Hooien, de geur van oud en vers gras, koeien melken in de wei, varkens voeren en hutten bouwen in het kleine bosje vlakbij. Maar dan schiet het door me heen dat dit verse gras gedood is. En het herinnert me aan een onderwerp waar ik altijd graag over wilde schrijven. Plantenmoord. De spinazie in onze pasta di papa heeft op een veld staan floreren en genoten van zon, wind en water. Tot een machine kwam en de blaadjes van hun steeltjes rukte, ze invroor en ze verpakt aanleverde bij onze supermarkt. En wij eten dat om het leven gebrachte product lekker. Lekker. Om het leven brengen klinkt raar. We doen het ook met bermgras en snijbloemen. Maar gelden hier niet dezelfde morele bezwaren als bij het doden van dieren? We beëindigen levens van organismen om hen op te eten. Nu kan je zeggen dat planten een lagere soort zijn dan dieren. Dat is al een hele oude gedachte. Maar sinds ik lees over bomen (Het bomenboek van Koos van Zomeren) en vegetatieve filosofie (Plantaardig van Th. Oudemans) heb ik meer bewondering en liefde voor planten gekregen en lijkt het me inconsequent om morele principes alleen toe te passen op dieren. Planten hebben dan misschien geen ziel, maar het zijn slimme en gevoelige organismen in een netwerk van samenwerking met dieren en andere planten. Dus eigenlijk moeten we helemaal niets levends meer eten. Maar ja, als we alleen stenen en zand eten dan gaan we allemaal dood. En worden we voer voor schimmels, planten, en dieren. Misschien nog niet eens zo gek, dan doen we tenminste wat terug. Of misschien geldt hier wel weer dat als het moet, dat het dan mag.

Het is de dag van het concert van Sforzato. We zingen A Royal Remembrance, muziek ter nagedachtenis van koninginnen. Ik sta al vroeg op, nog even oefenen, want ik heb vanwege een zware verkoudheid de generale repetitie al moeten missen. Rond een concert steekt bij mij geregeld de concertziekte op: hoesten en een droge keel. Dat kan psychisch zijn. Maar we geven onze concerten ook gewoon vaak in de herfst of winter. Omdat ik in de organisatie van het concert zit, doen Cornelia en ik boodschappen voor de borrel na afloop. Een kar vol dranken en nootjes, de onmisbare dropjes en keelsnoepjes en bloemen en chocola voor de dirigent en organist, en voor de koster, die ons zo goed bij heeft gestaan bij alles in de Tuindorpkerk. Als alles afgeleverd is, zet ik de auto weg en loop terug naar de kerk. De eerste koorleden druppelen al binnen, en gelukkig valt het mee met de zieken: we zijn behoorlijk compleet. We zingen in en de kerk stroomt vol, meer dan vol. Nu is de penningmeester ook blij, denk ik.

En dan kan het zingen beginnen. Hester heeft ons ingefluisterd dat we gewoon lekker moeten zingen en dat doen we ook. De liederen klinken gloedvol en doorvoeld en we krijgen naderhand veel complimenten. Ik mijmer terug richting de voorbereidingen. We zijn al lang met deze lastige Engelse barokmuziek van onder andere Purcell en Händel bezig. Hester loodst ons er op vaardige wijze doorheen, zet puntjes op de i, bemoedigt ons, staat er voor ons. Zij is een muzikale kei. Ook het organiseren van zo’n concert is een flinke taak. Contacten met de kerk, informatie aanleveren voor het programmaboekje, alle inspanningen op elkaar aan laten sluiten … Maar het wordt mooi. Het is mooi.

En dan is het tijd voor de borrel. Cornelia weert zich dapper achter de bar. Zij krijgt ineens ruim honderd mensen voor haar neus en iedereen wil wat anders. Nu en dan spring ik bij: voorraden aanvullen, schoonmaken, glazen ophalen. Ik zie dat het publiek blij is en lekker napraat. Dat stemt blij. En dan mag ik eindelijk naar huis en dankbaar, moe en voldaan zijg ik neer op de bank. Af en toe een oogje toe. Want morgenmiddag roept kasteel De Haar alweer. Cornelia zegt dat ik niet te stoppen ben. En daar heeft ze wel gelijk in. Ik leef volop en gebruik dit lichaam en deze geest helemaal. Nieuwsgierig, alle zintuigen open, denkend en voelend, en levend. Ik lees nu een boek over Leonardo da Vinci en hij leefde ook naar deze (en andere) principes. Ik ben lang niet zo briljant maar gooi mezelf in wat ik doe. En ik geniet ervan. Maandag naar The Apprentice, een film over de jonge jaren van Donald Trump. Benieuwd naar.

Het is vandaag zaterdag en misschien wel een van de laatste mooie oktoberdagen. Ik stap dus op mijn ouwe Specialized fiets en kar naar De Schatkist in Nieuwegein. Ik schep er plezier in om kringloopwinkels af te struinen en te kijken of er iets leuks te koop is. Ik ben het afgelopen jaar wel kritischer geworden. Niet alleen omdat de tweedehands artikelen een eigen leven in ons huis zijn gaan leiden, maar ook omdat ik echt alleen waardevolle dingen in huis wil halen. In de stralende zon fiets ik richting deze stad, die bekend staat als een vinex(slaap)stad maar eigenlijk heel hard aan de weg timmert voor goede woningbouw en sociaal beleid. Mijn broer Jelle levert daar in de gemeenteraad van Nieuwegein namens Groen Links een belangrijke bijdrage aan. Als ik wacht op Groen (hierna ga ik naar Links de weilanden in), zie ik aan de overkant een ook wachtende oud-collega staan. Hij was ooit mijn leidinggevende en we maken altijd wel even een praatje als we elkaar zien. Nu roep ik hem aan als het stoplicht op groen springt en hij me tegemoet fietst. Ik wacht tot hij stopt maar dat doet hij niet. Hij roept me toe: het is groen hoor! Dus ik zeg dapper ‘Bedankt!’ en rijd door. Ik denk nog lang over deze uitwisseling na. Mijn eerste gedachte is dat hij niet met mij wil praten. En dat ik dus ernstig beledigd moet zijn omdat hij me genegeerd heeft. Maar dat is misschien toch iets te kort door de bocht. Het kan ook zijn dat hij me vriendelijk wees op het groene licht, zodat ik door kon rijden. Omdat hij dacht dat ik het niet wist of zag. Het kan ook zijn dat hij op dat moment ergens anders heen moest en geen tijd had voor een praatje. Of hij had allang een hekel aan me en zag nu een gelegenheid om me dat lekker te laten voelen. Geen van de interpretaties is noodzakelijkerwijs waar. Ik weet het gewoon niet. Ik streef er tegenwoordig naar het te zeggen als ik het niet weet. Omdat het gewoon zo is. En omdat ik om me heen al zoveel snelle oordelen zie, en weinig (zelf)onderzoek.

Ik fiets door de weilanden en zie een dikke buizerd op een geplastificeerde hooibaal zitten. Die zijn weer eens op doorreis. Mijn camera is te laat. Maar ik weet wel een foto van een hooibaal te maken, met bokeh (een sterretjeseffect bij een kleine lensopening). Ondertussen denk ik na over het morele gedrag van een buizerd. Voor hem is een muis geen levend wezen dat respect verdient, maar eten. Dus moet de muis eraan geloven. Voor ons mensen ligt het ingewikkelder. Wij worden geacht na te denken over het eten van vlees en zelfs groenten, zie mijn vorige Siblog. Hoe ethisch is dat? En waarom kan een vogel het zonder ethische afwegingen en wij niet? Ik moet ook hier vaststellen dat ik het gewoon niet weet. Ondertussen geraak ik binnen de gemeentegrenzen van Nieuwegein. Het duurt even voor ik De Schatkist heb gevonden, want het blijkt tussen alle merkenwinkels (We, Doppio, Starbucks) in het winkelcentrum te zijn geplaatst. Het is wel een keurig soort kringloopwinkel, met degelijke schappen en een fraaie uitstalling van kopjes, boeken, kleding en prullaria. Geen rotzooishop. Ik vind er een aantal bloempotjes voor mijn kruidentuintje binnen en ook een prachtige muziekstandaard (2,50!). Zwaar, degelijk, Duits en prima geschikt om mijn boeken voor Nederlandse les op te zetten. Ik had al wel zo’n standaard, maard ie was briek en fragiel. Dus die kan dan terug naar een andere kringloopwinkel.

Op de terugweg fiets ik langs de zwaar vervuilde maar toch prachtige Nedereindseplas. Het weer werkt nog steeds mee en dit voelt als vakantie. Op de gok neem ik een weggetje met aanduiding ‘doodlopend over 500 meter’. Maar het asfalt verandert in een stenig zandpad, dat kennelijk alleen toegankelijk is als je bij omwonenden moet zijn. Ik kom geen boerderijen tegen, wel een laag gebouwtje van een postduivenvereniging. Verder uitgestrekte weilanden met paarden tussen hoog gras en kierende kieviten. En de weg loopt door en ik heb een nieuwe route ontdekt. Hobbelig, maar landelijk. Ik om ook een voormalig café tegen, dat leeg staat. Hier wordt niet meer gedronken, alleen misschien nog achter de voordeur van het belendende woonhuis. Achter de voordeur is een mooie metafoor om te duiden wat er aan de hand is in Nederland. Voor de voordeur ziet alles er netjes en geordend uit en zijn we een goed georganiseerd, welvarend land met mooie, hardwerkende, gastvrije en eerlijke mensen. Achter de voordeur speelt zich van alles af dat we liever verborgen houden: drugs- en alcoholmisbruik, racisme, huiselijk geweld, sociale mediaterreur, eenzaamheid en vervuiling. Ik word er gevoeliger voor, en probeer (met name in onze buurt) te helpen die noden wat te lenigen. Onlangs vertelde ik een vriend dat ik een buurvrouw help omdat ze in een vechtscheiding zit. Hij vroeg enigszins sarcastisch of ik maatschappelijk werker was geworden. Ik antwoordde terug door te zeggen dat ik een postdoctorale opleiding tot Engel volg. Met de vrijheid zit het wel goed, maar het ontbreekt aan broeder(en zuster)schap in onze samenleving, daar ben ik van overtuigd. Minder kroegen en meer gemeenschappelijkheid gewenst.

In april en mei was ik al in het buitenland. Daarna is er een lange binnenlandse zomervakantie aangebroken in het leven van deze pensionado. Veel fietsen en veel fotograferen. Woensdag en donderdag beweeg in me in een gebied dat Haarrijn gaat heten en een woonwijk wordt. Het is een ruigte waar voorheen gewandeld en door honden gepoept kon worden. Nu staat er een groot bord bij dat het gebied afgesloten is omdat er teveel beschadigingen en vernielingen plaatsvonden. Dat kan zo zijn, maar ik heb er altijd fijn kunnen verpozen en kieken, en met mij veel anderen. En er blijkt een sluiproute over waardoor ik er nog steeds in kan. Achter een openstaande omheining zie ik twee bulldozers hopen zand en boomschors verplaatsen. Ik glip door het hek met mijn nieuwe 18-300 mm lens bij me. En daar loop ik dan door de ruigte van een kennelijk onbetekenend gebied waar jonge populieren pionieren. Zelfs op zand groeien ze. De wandelpaadjes worden steeds minder zichtbaar. Ik loop langs kattenstaart, wilde wortel, valeriaan en Japanse duizendknoop. Straks staat hier een veertiger met een bladblazer zijn tuin schoon te maken.

De bulldozers maken de weg vrij om een eind te maken aan de vrijheid van de planten en dieren in deze ruigte. Straks gaan ze het gebied in en diepen het uit, maken het plat, plempen het vol met wit zand en dan zetten ze het vol met huizen en appartementen. Mooi gelegen, aan wat de Tweede Haarrijnse plas heet. Daar kan dan straks gezwommen, gesurft en elektrisch gevaren worden. Ik voel verzet omdat dit wilde niet langer mag bestaan. Alles moet vertaald worden in rechte lijnen, potverdriedubbeltjes! Brave, gecultiveerde planten nemen dan de plaats in van wilde planten. Gezegd moet worden dat de wilde planten in deze bedreigde ruigte weliswaar wild zijn, maar misschien niet heel zeldzaam. De blauw gekleurde bloemen die ik opzocht in de Wereldflora blijkt geen orchidee, maar een gewone kattenstaart. En wilde wortel, koningskaars en teunisbloem zie je ook overal. Maar ik hoop stiekem dat er nu een werkgroep wordt opgericht die een zeldzame plant of dier in Haarrijn wil behouden. Het schijnt dat iemand hier eens een bever heeft gezien. Ideaal: veel knaagbaar groen, watertjes. Ik koester een romantische liefde voor deze ruigte, die zijn eigen gang kon gaan. Dat zal het wilde in mij zijn. Wat mij enige troost biedt, is dat de aankondiging van de ontginning van dit gebied op een gedateerd en enigszins aangetast bord staat:

De voorbereidende werkzaamheden stonden gepland in februari 2023, het bouwrijp maken in september 2023 en de start van de bouw midden 2024. Dat is het allemaal allang geweest en ze zijn nu in februari 2023 aangeland. Dus de jonge populiertjes mogen nog even doorgroeien tegen de stroom van de vooruitgang in. Maar ze zullen allemaal verpletterd worden. Misschien lukt het de Japanse duizendknoop nog enige zaailingen achter te laten. Deze exoot doet het in Nederland erg goed en is moeilijk te bestrijden, zelfs niet met een bladblazer. Daar kan de veertiger straks lekker zijn tanden op stukbijten. Op de terugweg is het hek dicht, maar ik vind nog een gaatje om het terrein te verlaten. Misschien was dit wel de laatste keer.

Het begint allemaal een maand terug, bij de netwerkborrel van koorbestuurders in Utrecht. De plannen van de gemeente Utrecht voor het afschaffen van de basissubsidie amateurkunst wekken veel onrust op. Samen met een aantal andere betrokken mensen richten we een initiatiefgroep op en binnen een maand hebben we een brief aan de gemeenteraad geschreven, ondertekend door 94 muziekgezelschappen. We zijn een petitie gestart die door bijna 3000 mensen is ondertekend. Een van ons zet een website op en voor 3 juli hebben we een muziekdemonstratie achter het stadhuis in de steigers staan. Ik knip en plak zelf een demobord in en aan elkaar waarop het doel van de actie staat.

Deze woensdag is het dan zo ver en breng ik twee partytenten naar het Stadhuisplein, omdat het kan gaan regenen en dat vinden musici zoals violisten en cellisten niet fijn. Gelukkig behaagt het de hogere machten onze gebeden te verhoren en het hemelwater blijft boven. In de aanloop naar het evenement op 3 juli ontdek ik dat de gemeente graag meewerkt aan een demonstratie tegen haar eigen beleid. Bij een gemeenteloket krijg ik een sleutel mee voor een stroomkast, zodat de geluidsinstallatie het doet, meld ik de demonstratie aan bij de zeer welwillende ambtenaar Stan, die voor ons op aanvraag een parkeerontheffing regelt om de technicus zijn auto te laten parkeren. Hij geeft me ook advies hoe de ordedienst te instrueren, zodat de muziekdemonstratie een positief geluid kan worden en blijven. En Bert, Bea en Cok van Fotosoos Terwijde zijn er ook om alles vast te leggen. Bedankt fotovrienden.

En dan staan er die avond op het Stadhuisplein maar liefst 400 zangers en 40 instrumentalisten in de aanslag om Beethovens Ode an die Freude ten gehore te brengen. Na een wat aarzelende generale raken ze om 7 uur gevoelige snaren in mij met een krachtig concert van grote schoonheid. Dit is wat samen kan doen. Deze klont liefde voor de muziek zingt over vreugde en raakt mijn muzikale hart en mijn vakbondshart – geërfd van mijn vader en grootvader – tegelijk.

De volgende ochtend wordt mijn ik enigszins geradbraakt wakker. Dat komt doordat ik bij de nazit nog laat gegeten heb, maar ook omdat het toch een stressvolle tijd is geweest. Ik lever de ongebruikte partytent weer in en praat na met Danny. We hebben allebei zin in meer, omdat we allemaal zo goed hebben samengewerkt om dit protest te laten slagen. We zijn een zinvolle eenheid geworden. Denk globaal, zing lokaal. Ik ontdek in mijn leven meer en meer dat ik verbonden ben met een groter geheel: met de muziekmakers in Utrecht, met de plandelaars die Terwijde en de aarde schoner en bewuster willen maken, met mijn gezin en familie die mijn bron van liefde zijn, en ga zo maar door. Eenheid die het ik overstijgt en omvat.